JS1421

Bartosz Dobkiewicz

"Naród, który nie szanuje swej przeszłości nie zasługuje na szacunek teraźniejszości i nie ma prawa do przyszłości."
J. Piłsudski

W czerwcu 1908 r. powstała we Lwowie tajna organizacja paramilitarna Związek Walki Czynnej. Celem jej było przygotowanie organizacyjne i materialne przyszłego powstania zbrojnego, zdolnego do wywalczenia niepodległości dla Polski. Ponieważ liczba zwolenników tego kierunku działań rosła, postanowiono ująć go w formę legalnej organizacji. W ten sposób w r. 1910 powstały: we Lwowie "Związek Strzelecki", w Krakowie Towarzystwo "Strzelec", a w obu tych miastach "Drużyny Strzeleckie". Organizacje te zakładały w całej Polsce oddziały, w Galicji jawne, w zaborze rosyjskim i później pruskim - tajne.

Od 1911 r. oddziały takie powstają wszędzie na obczyźnie, gdzie tylko istnieją środowiska polskie. Powstają instrukcje i regulaminy wojskowe polskie, szkoły oficerskie i podoficerskie, zaczyna wychodzić czasopismo wojskowe "Strzelec". Od 1912 roku w zaborze austriackim strzeleckie kompanie i bataliony maszerują na ćwiczenia w swoich mundurach i z bronią . W Kongresówce odbywają się zbiórki i ćwiczenia - skrycie po lasach, wykłady zaś małymi grupkami w mieszkaniach prywatnych. Tym sposobem były przygotowywane przyszłe kadry Wojska Polskiego, do walki z zaborcami naszych ziem, poprzez szkolenie wojskowe młodzieży od szczebla rekruckiego do oficerskiego. "Strzelcy" rekrutowali się z różnych środowisk.

Obok studentów, uczniów i młodej inteligencji, stawali do szeregów robotnicy, rzemieślnicy i chłopi. Wszystkich łączyły cechy: ofiarność, karność i koleżeństwo.

W czerwcu 1912 roku „Rada Oficerska „ powierzyła stanowisko Komendanta Głównego Józefowi Piłsudskiemu. W przeddzień wybuchu I-ej wojny światowej, według raportów z marca 1914r. Związki Strzeleckie liczyły 6 i pół tysiąca, a Drużyny Strzeleckie 4 tysiące przeszkolonych żołnierzy , co w sumie dawało dziesięciotysięczną, znakomitą kadrę. J. Piłsudski wykorzystał okazję rozpoczęcia walki pomiędzy naszymi okupantami, mobilizacja "Strzelców" przeprowadzona została w nocy z 1-go na 2-go sierpnia 1914r. w Krakowie.

6 sierpnia z krakowskich "Oleandrów" nastąpił wymarsz I kompanii Kadrowej, która przekroczyła granicę zaboru rosyjskiego i rozpoczęła długi i trudny marsz do niepodległości. Marsz zapoczątkowało 144 członków Związku Strzeleckiego i Polskich Drużyn Strzeleckich. Drużyny Strzeleckie stworzone były przez środowiska narodowo-niepodległościowe, które jednak zerwały z R. Dmowskim i połączyły się ze "Strzelcami" dając początek Wojsku Polskiemu po długich latach niewoli.

Po I wojnie światowej za aprobatą Marszałka Józefa Piłsudskiego zostaje powołany do życia, przez dawnych działaczy niepodległościowych, nawiązujący do tradycji i dziedziczący historyczną nazwę, "

Działalnością swoją obejmuje nie tylko teren kraju, ale i ośrodki polskie poza granicami. Zwłaszcza w centrach emigracyjnych, jak Francja i Belgia, podtrzymuje ducha narodowego wśród młodzieży na emigracji. W kraju ZS prowadzi pracę oświatową: kursy podstawowe i instruktorskie, wykłady, odczyty, biblioteki, czytelnie oraz pracę społeczno-wychowawczą; w 1928r. istniało 20 orkiestr,70 chórów, 16 domów ludowych i 237świetlic. Zajmuje się także wychowaniem fizycznym (ZS należał do Polskich Klubów Sportowych), oraz przysposobieniem wojskowym, będącym głównym jego zadaniem. Podlegający Ministerstwu Spraw Wojskowych, Strzelec zrzeszał pozaszkolną, przedpoborową młodzież ze wszystkich warstw społecznych, miejskich i wiejskich. Kadry instruktorskie rekrutowały się przede wszystkim ze sfer wojskowych. W 1936 r. Prezesem Związku był adwokat Franciszek Paschalski, a Komendantem Głównym ppłk Marian Frydrych. W tym czasie Związek prowadził już ok. 8000 świetlic na terenie całej Rzeczypospolitej.

W 1939 r. ZS liczył ok. 500 tys. członków, którzy w niedługim czasie byli zmuszeni zdawać, i zdali chlubnie, egzamin w obronie ojczyzny. W kampanii wrześniowej wykonywali zadania zlecone przez władze wojskowe. To właśnie duchem "Strzelca" ożywieni byli żołnierze Armii Krajowej walcząc z najeźdźcami, którzy napadli na naszą Ojczyznę. W okresie okupacji sowieckiej ( okres PRL ) władze komunistyczne starały się, za wszelką cenę , wykreślić z historii i pamięci ludzkiej wspomnienie o ludziach, którzy "na stos rzucili swój życia los". Jednak legenda I-ej Kadrowej i Legionów nie umarła, przemilczana oficjalnie przez blisko pół wieku. Na III - im Kongresie Konfederacji Polski Niepodległej w 1989r ( jeszcze przed odzyskaniem niepodległości ), z inicjatywy jej Przewodniczącego Leszka Moczulskiego zostaje podjęta uchwała o reaktywowaniu Związku Strzeleckiego "STRZELEC". Przeszkody stawiane przez postkomunistyczną nomenklaturę spowodowały, że dopiero po roku , 13 czerwca 1990r. w Sądzie Wojewódzkim w Warszawie zarejestrowano stowarzyszenie Związek Strzelecki "Strzelec".

Weronika Wysocka